5. Sınıf KonularıTürkçe Konu Anlatımları

Ünlü Daralması

Türkçede “a – e” geniş ünlüleri ile biten fiillere “-yor” eki getirildiğinde, fiilin sonundaki geniş ünlüler daralarak “ı – i – u – ü” dar ünlülerine dönüşür. Bu kurala ünlü daralması denir.

Ünlü daralmasında;
a ünlüsü → ı veya u ünlüsüne,
e ünlüsü → i veya ü ünlüsüne dönüşerek daralır.

Örnek(ler)
» bekleyorbekliyor
          
   geniş
 ↓
dar

» başla     yor   →   başlıyor
» gülme  – yor   →   gülmüyor
» susma  – yor   →   susmuyor

Ünlü daralması karikatürü
Kaynak: KarikaTürkçe Dersi Facebook Sayfası

 >  Kaynaştırma harfi, “de-“ ve “ye-“ fiillerinde ünlü daralmasına sebep olur, fakat bu sözcükler dışındaki diğer sözcüklerde daralmaya sebep olmaz.

Örnek(ler)
» de – y – ecek → diyecek
» ye – y – ecek → yiyecek
Bu örneklerde “y” kaynaştırma ünsüzü, ünlü daralmasına sebep olmuştur.

» anla – y – acak → anlayacak
Bu örnekte ise “y” kaynaştırma ünsüzü, ünlü daralmasına neden olmamıştır.

SES BİLGİSİ ONLİNE TESTİ:
5. SINIF6. SINIF