Deyimler sözlüğümüzün bu sayfasında D harfi ile başlayan deyimler ve anlamları, kısa-uzun örnekleriyle birlikte alfabetik sıraya göre dizilip listelenmiştir. Sayfamızda d harfiyle başlayan 153 tane deyim ve anlamı ile örnek cümleler bulunmaktadır. Tüm deyimlere aşağıdaki listeden harf seçerek ulaşabilirsiniz.
D Harfiyle Başlayan Deyimler ve Anlamları
Dağ devirmek: Çok zor görünen işleri başarmak. “İşi ondan iyi kimse yapamaz, ne dağlar devirdiğini bilsen şaşarsın.”
Dağ doğura doğura fare doğurdu: Önemli gibi görünen şeylerden önemsiz bir sonuç çıkması durumunda söylenir.
Dağa çıkmak: Eşkıya olmak.
Dağa kaldırmak: Herhangi bir sebepten ötürü birini zorla dağa veya ıssız bir yere götürüp orada tutmak. “Eşkıyalar, karakol komutanının oğlunu dağa kaldırmışlar; ne istedikleri henüz belli değil.”
Dağarcığına atmak: Yeni bilgilerini, eski bilgilerine katmak; yeni bilgileri zihnine yerleştirmek.“Öğrendiği her yeni bilgiyi dağarcığına atmayı ihmal etmedi.”
Dağdan gelip bağdakini kovmak: Daha sonradan geldiği bir yere ya da karıştığı bir işte eskiden beri bulunan bir kişinin yerini almaya çalışmak.“Şu densize bak hele, dağdan gelip bağdakini kovuyor!”
Dağlara düşmek: Sıkıntı, üzüntü sebebiyle insanlardan kaçıp ıssız yerlerde yaşar olmak.“Annesinin ölümünden sonra dağlara düştü.”
Dal budak salmak: 1. Karmaşık biçimde yayılıp genişlemek. 2. Soy ya da dostluk yönünden genişleyip yayılmak.“Bu mesele daha fazla dal budak salmadan hemen halledilmeli.”
Dalavere çevirmek: Yalan, dolan ve hile ile kötü bir iş yapmak; düzen kurarak gizlice başkasını aldatmak.”Yine bir dalavere çevirmesin bu adam!”
Daldan dala konmak: Çok sık, düşünce ya da konu değiştirmek.“Daldan dala konmayı bırak da bir işe sarıl artık.”
Dalına basmak: Hiç hoşlanmadığı şeyleri yaparak birisini öfkelendirmek.“Dalıma basıp da beni çileden çıkarma lütfen!”
Dallanıp budaklanmak: Genişleyip yayılmak, gittikçe büyüyerek karışık bir durum almak.“İşi dallandırıp budaklandırmada üstüne yok hani!”
Dam üstünde saksağan, vur beline kazmayı: Yersiz ve saçma söz için söylenir.
Damdan düşer gibi: Aniden, yersiz olarak (söz söylemek).“Damdan düşer gibi söz söyleyince ortalık birbirine girdi.”
Damgasını vurmak: Biri hakkında kötü bir yargıya varmak.“Allah’tan korkmazsan ona hırsızlık damgasını vur da rezil olsun.”
Damokles’in kılıcı: Kişiyi korku ve baskı altında tutan büyük ceza tehdidi.“Damokles’in kılıcı gibi başımda dikilip durma öyle!”
Dananın kuyruğu kopmak: Olay patlak vermek, beklenen ve korkulan sonucun gerçekleşmesi.“Dananın kuyruğu bu gece kopacak, inşallah hayır demezler.”
Danışıklı dövüş: Şike; önceden aralarında bir anlaşma olduğu hâlde, sanki böyle bir anlaşma yokmuş gibi davranarak başkalarını aldatmak.“Danışıklı dövüş insanların mertlik anlayışını tamamen öldürdü.”
Dara düşmek: 1. Paraca sıkıntıya uğramak. 2. Sıkıntılı, tehlikeli bir durumla karşılaşmak.“İyice dara düştük, geçinmekte güçlük çekiyoruz.”
Dara getirmek: Aceleye getirmek, gerektiği gibi zaman ayıramamak.“Biraz erken kalkalım da dara getirmeden yapalım işi, güzel olsun.”
Dar boğaz: Sıkıntılar ve güçlükler içinde geçirilen, geçici kabul edilip sonunda ferahlık umulan durum.“Evelallah bu dar boğazı da aşacağız.”
Darda kalmak: 1. Zor duruma düşmek. 2. Paraca sıkıntı çekmek.“Öğretmeninin karşısında darda kalmak istemeyen Ahmet, ödevini yapmayı hiç ihmal etmezdi.”
Dar gelirli: Geçim sıkıntısı çeken, kazancı normal olarak geçimini sağlamaya yetmeyen.“Dar gelirli ailelerin çocuklarının çoğu okulu yarıda bırakmak zorunda kalıyorlar.”
Darısı (dostlar) başına: “Kavuştuğum başarı ve mutluluğa tüm dostlarımın da kavuşmasını isterim” anlamında kullanılır.
Dar kafalı: Anlayışı, kavrayışı az; yeniliklere açık olmayan.“Dar kafalı insanlarla anlaşmak oldukça zordur.”
Davul çalmak: Bir şeyi herkesin duyabileceği biçimde ortalığa yaymak.“Davul çalıp bizi elâleme rezil etti.”
Defe (tefe) koymak: Dedikodusunu yapmak, kınayan bir dille başkalarına anlatmak, alaya almak.“Sakın söyleme, yoksa bizi defe koyarlar.”
Defterden silmek: İlişkisini kesmek, yok saymak, adını anmaz olmak, unutmak.“Ali’yi defterden iyice sildim.”
Defteri dürülmek: 1. İşine son verilerek bir yerden uzaklaştırılmak. 2. Ölmek ya da öldürülmek.“Onun da defterini dürecekler yakında.”
Defteri kapamak: İlgiyi kesmek, uğraşmaz olmak, söz konusu işi yapmaz olmak. “O defteri kapadık biz, artık soru sormayın.”
Deli divane olmak: Bir şeyi, bir kimseyi aşırı derecede sevmek, ona tutkun olmak.“Delikanlı o kız için deli divane oluyordu.”
Deli fişek: Atak, delişmen, delice işler yapan, şımarık.“Bırak artık şu deli fişek adamla arkadaşlık etmeyi.”
Deliksiz uyku: Hiç uyanmadan, çok rahat, uzun süre uyunulan uyku.“Bu gece deliksiz bir uyku çekip yorgunluğumu atmak istiyorum.”
Dem tutmak: Bir çalgıya, bir başka çalgı veya sesle eşlik etmek.
Demir atmak: 1. Çapasını denize atmak. 2. Bir yerde uzun süre kalmak.“Gemiler fırtına başlayınca koya girip demir attılar.”
Denizden çıkmış balığa dönmek: Yeni bir işe, ortama, duruma alışmakta zorluk çekmek.“Eski işinden ayrılıp, yeni işine başlayınca denizden çıkmış balığa dönmüştü.”
Derdine düşmek: Yapılması gereken bir şeyi gerçekleştirmenin yollarını aramak.“Sana ne ki o işin derdine düştün?”
Dert ortağı: 1. Aynı derdin, sıkıntının içinde bulunanlardan her biri. 2. Bir kimsenin derdini paylaştığı, anlattığı yakın dostu.“Onlar yıllar yılı birbirlerinin dert ortağı olarak yaşamışlardı.”
Destan olmak: Yaptığı (kötü) bir işten dolayı şöhreti yayılmak.“Karısına bağırdı diye annesini kapıya attı, bütün civar köylere destan oldu.”
Devede kulak: Bütüne göre çok ufak bir parça.“Onun yaptığı iş devede kulak kalır.”
Deveye hendek atlatmak: Birisine yapılması çok zor, hemen hemen yapamayacağı bir işi yaptırmaya çalışmak.“Senin yaptığın deveye hendek atlatmak, bırak şu garibin yakasını.”
Devlet kuşu: Umulmadık, iyi talih; zenginlik, mutluluk getiren talih.
Dışı eli (seni) yakar, içi beni: “Dıştan görünüşü, herkesi imrendirecek kadar güzel ama içyüzü elverişsiz, kötü, sahibini üzücü” anlamında kullanılır.“Ah bir bilseler işin iç yüzünü, dışı eli yakar, içi beni.”
Diken üstünde oturmak: Bir yerde tedirginlik duymak, her an kalkmak durumunu belirtir olmak, huzursuz olmak. “İnan, diken üstünde oturuyorum şurada.”
Dikine gitmek: İnatçılık etmek, bildiğini yapmaya çalışmak, kimsenin uyarısına kulak asmamak.“Biraz daha dikine giderse başına büyük bir bela gelecek bu çocuğun.”
Dikiş tutturamamak: Bir yerde, bir işte bir sebepten ötürü başarı sağlayamayıp uzun süre kalmamak.“Bir şeyde dikiş tutturamadı, şimdi boşta gezip duruyor.”
Dikiz etmek: Bir yeri, olayı, birinin hareketlerini gizlice ve gözünü ayırmadan dikkatlice izlemek.
Dil dökmek: Kandırmak, inandırmak ya da yararlanmak için tatlı sözler söylemek.“Peşine düşen çocuğu ne kadar dil döktüyse de evde kalmaya razı edemedi.”
Dil uzatmak: Bir kimse veya bir şey için kötü söz söylemek.“Ben öğretmenime dil uzattıracak adam değilim.”
Dil yarası: Acı, ağır ve kötü sözün gönülde bıraktığı kırgınlık.“Bıçak yarası geçer, dil yarası geçmez demişler.”
Dilden dile dolaşmak: Her yerde, pek çok kimse tarafından bahis konusu olmak.“Atasözleri dilden dile dolaşarak günümüze kadar geldi.”
Dile (dillere) düşmek: Hakkında dedikodu yapılmak.“Allah kimseyi dile düşürmesin, kadıncağız sokağa çıkamaz oldu.”
Dile gelmek: 1. Konuşma yeteneği yokken konuşmak, dillenmek. 2. Dile düşmek.“Dile geldi dağlar, avuttu onu!”
Dile getirmek: 1. Bir meseleyi belirtmek, ortaya atmak, anlatmak, açıklamak. 2. Birini konuşturmak.“Hiç umulmadık bir anda konuyu dile getirdi, hepimizin anlamasını sağladı.”
Dile kolay: Söylenmesi kolay ama yapılması ortaya konması ya da katlanılması çok güç.“Evet, dile kolay, haydi yap da görelim.”
Dili açılmak: Herhangi bir sebepten dolayı konuşamayan kimse, birden konuşmaya başlamış olmak.“Dili açıldı çok şükür!”
Dili dolaşmak: Heyecan, korku ya da bir hastalık sebebiyle söyleyeceğini şaşırmak, karıştırmak, açık olarak ifade edememek.“Babasını aniden karşısında görünce dili dolaştı, kekelemeye başladı.”
Dili dönmemek: 1. Bir sözü doğru ve düzgün söylemeyi becerememek, yanlışsız konuşamamak. 2. Amacını iyi anlatamamak.“İnşallah dilim dönmeden meseleyi anlatır da kurtulurum ondan.”
Dili olsa da söylese: “Cansız nesneler, hayvanlar konuşabilseler, bazı olaylara tanıklık edebilseler ne iyi olurdu” anlamında kullanılır.
Dili tutulmak: Herhangi bir sebepten ötürü söz söyleyemez duruma gelmek.“Sevinçten dili tutuldu bizim kızın.”
Dili uzun: İncitici, kırıcı sözler söyleyen, saygısız kimse.“O uzun dilini bana kestirmeden çek içeri!”
Dili varmamak: Bir sözü söylemeye gönlü razı olmamak.“Sana git demeye dilim varır mı sanıyorsun?”
Dilinden kurtulamamak: Yaptığı bir kabahatten ötürü sürekli olarak, bir kimsenin sitem, eleştiri ve sataşmalarına uğramak.“Ne yapmalıyım da dilinden kurtulmalıyım onun?”
Dilinde tüy bitmek: Sık sık söylemekten bıkmak, usanmak.“Size söyleye söyleye dilimde tüy bitti.”
Diline dolamak: 1. Bir kimsenin dedikodusunu yapmak, kötü tarafını her yerde söylemek. 2. Bir şeyi her fırsatta söyler olmak.
Dilinin altında bir şey olmak: Bir kimsenin sözlerinden açıkça söylemediği bir şeyler olduğu anlaşılmak.“Dilinin altında bir şey olduğunu biliyorum ama bir türlü söyletemiyorum.”
Dilinin ucuna gelmek: 1. Tam söyleyecekken vazgeçip söylememek. 2. Hatırladığı şeyi söyleyecekken yine unutuvermek.“Dilinin ucuna geldi ama utandığı için söyleyemedi.”
Dilini tutmak: Sonunu düşünerek gelişigüzel konuşmaktan sakınmak, ölçülü konuşmak, rast gele konuşmamak.“Dilini tutmasını bilmeyenlerin başına neler geldiğini sana söylemediler mi?”
Dilini yutmak: Büyük bir korku, şaşkınlık ya da sevinç karşısında konuşamaz hâle gelmek.“Korkudan neredeyse dilini yutacaktı.”
Dilin kemiği yok: 1. Önceden söylediği sözü başka biçimlere sokarak inkâr etmek. 2. İnsan konuşurken bazı hatalar yapabilir, doğru ve yanlış her şeyi söyleyebilir.
Dillerde dolaşmak: Her yerde kendisinden, ondan söz edilmek.“Cephede gösterdiği yararlılıklardan sonra adı dillerde dolaşır oldu.”
Dillere destan olmak: Bir olay veya nitelik halk arasında yayılmak.“Ona öyle bir oyun oynayacağım ki dillere destan olacak!”
Diline pelesenk etmek: Bir sözü her zaman, yerli yersiz tekrarlamak.”Şey sözünü diline pelesenk etmişsin, her cümlenin başında kullanıyorsun.”
Dimyat’a pirince giderken evdeki bulgurdan olmak: Daha iyisini elde etmek uğruna çalışırken elindekilerini de yitirmek.“Gel şu işten vazgeç, Dimyat’a pirince giderken evdeki bulgurdan da olma.”
Dinden imandan çıkmak: Çok sinirlenmek, öfkelenmek, kızgınlık duymak.“İnsanı dinden imandan çıkarıyorsun, yapma şu hareketleri!”
Dinden imandan olmak: Dinî inancını yitirmek, mürtet olmak.
Dini bir uğruna: Müslümanlık davası yoluna (iş yapmak).
Dini bütün: Dinin emirlerini eksiksiz yerine getirmeye çalışan, inancı sağlam olan, dinine çok bağlı.“Her Müslüman dini bütün olmak zorundadır.”
Dingonun ahırı: Gireni çıkanı çok olan ,kimin gelip gittiği belli olmayan yer. “Herkes istediği saatte gelip gidemez bu eve, dingonun ahırı mı burası!”
Dipsiz kile boş ambar: Para, mal tutamayanın durumunu ya da verimsiz, sonuçsuz bir işi anlatmak için kullanılır.“Memurların işi tam anlamıyla dipsiz kile boş ambar, sıfıra sıfır elde var sıfır.”
Dirsek çevirmek: Daha önce birlikte iş yaptığı, anlaştığı kimseden, artık ihtiyaç duymadığı için yüz çevirmek; bir kimseyi kendinden uzaklaştıracak davranışlarda bulunmak.“Onun da dirsek çevireceğini hiç beklemezdim.”
Dirsek çürütmek: Okumak, öğrenim görmek için uzun yıllar çalışmak.“Desene boşuna dirsek çürütmüşsün.”
Diş bilemek: Öç almak, kötülük yapmak için fırsat kollamak; öfkesini gösterir durum almak.“Bana diş bilediği bakışlarından belli.”
Diş geçirememek: Etkisiz kalmak, güç yetirememek, hükmünü yürütüp sözünü dinletememek.“Bir çocuğa diş geçiremiyorsun, ne biçim annesin sen!”
Diş gıcırdatmak: Kızgınlığını, öfkesini kimi davranışlarıyla belli etmek.“Dediğini yaptıramayınca dişlerini gıcırdatmaya başladı.”
Diş göstermek: Güçlü olduğunu, kendine güvendiğini, saldırabileceğini davranışlarıyla belli etmek; tehdit etmek.“Biraz diş göstersen hemen yola geleceklerdir.”
Dişe dokunur: Hatırı sayılır, işe yarar, belirtilmeye değer, önemli.“Dişe dokunur bir iş yapmışsın, aferin çocuğum.”
Dişinden tırnağından artırmak: Yiyeceğinden, içeceğinden vb. ihtiyaçlarından keserek zorla biriktirmek.“Seni, dişimden tırnağımdan artırdığım parayla okuttum!”
Dişine göre: Yapabileceği, gücünün yeteceği, becerebileceği, uygun bir durumda.“Tam da dişime göre, onu yenebilirim.”
Dişini sıkmak: Darlığa, sıkıntıya dayanmak; her türlü zorluğa katlanmak.“Biraz daha dişini sıkmalısın, inşallah yakında rahata kavuşacağız.”
Dişini tırnağına takmak: Çok büyük zorluklara, sıkıntılara, darlıklara katlanarak bütün gücünü kullanıp çalışmak.”Biz bu evi dişimizi tırnağımıza takarak yaptık, yıkmalarına izin vermeyeceğim!”
Dişinin kovuğuna bile gitmemek: Çok az gelmek (yiyecekler için).“Açlıktan kırılıyorduk, önümüzdeki yiyecekler dişimizin kovuğuna bile gitmeyecek kadardı.”
Diz boyu: Dize kadar (yükseklik veya alçaklık için).“Çukuru diz boyu kazmışlardı.”
Diz çökmek: 1. Dizini yere koyarak oturmak. 2. Teslim olmak.“Düşman askerleri önümüzde diz çökmüşlerdi.”
Dize gelmek: Teslim olmak, boyun eğmek, yenilmek, güçlünün buyruğunu kabullenmek.“Bizim kitabımızda dize gelmek yoktur!”
Dize getirmek: Kendisine karşı geleni alt ederek buyruğunu dinler duruma getirmek, boyun eğdirmek.“İki saatte düşmanı dize getirebiliriz.”
Dizgini (dizginleri) ele almak: Yönetimi ele geçirmek, işi kendisi yönetmeye başlamak.“Dizginleri ele almazsak fabrika kargaşa içinde boğulup kalacak, üretim yapılamayacak.”
Dizginleri salıvermek: Başıboş bırakmak, sıkı tuttuğu yönetimi gevşetmek.“Yönetim, dizginleri salıverince insanlar rahat bir nefes aldılar.”
Dizini dövmek: Çok pişman olmak.“Çocuklarını küçük yaşta eğitmezsen sonradan dizini döversin.”
Dizinin (dizlerinin) bağı çözülmek: Korkudan, heyecandan, yorgunluktan ayakta duramayacak hâle gelmek.“Yokuşu çıktım ama dizlerimin de bağı çözüldü.”
Dizlerine kapanmak: Yalvarmak, kendini küçük düşürecek kadar çok yalvarmak, başını dizlerinin üzerine koymak.“Göreceksin, günün birinde dizlerine kapanacak babasının.”
Dobra dobra söylemek: Hiçbir şeyden çekinmeden, sözü eğip bükmeden, dosdoğru, açık açık konuşmak.“Dobra dobra konuşan insanları severim.”
Doğmamış çocuğa don biçmek: Henüz ele geçmemiş bir şey, gerçekleşmesi kesin olarak bilinmeyen bir durum için hazırlık yapmak.
Dokuz doğurmak: 1. Bir işi güçlükle ve sıkıntı içinde sonuca ulaştırmak. 2. Merakla, heyecanla, sabırsızlıkla, sıkıntı çekerek beklemek.“İşe geç kalmıştı, yeni araba gelinceye kadar dokuz doğurdu.”
Dokuz köyden kovulmuş: Geçimsizliği, hatalı davranışları yüzünden birçok yerden atılmış kimse.
Dolap çevirmek: Hile, düzen ve dalavere ile iş yapmak.“Yine ne dolap çeviriyor acaba?”
Dolma yutmak: Kanıp aldanmak.“Ona dolma yutturacağını hiç sanmam!”
Dolu dizgin: 1. Son hızla (süvari ve at arabası için). 2. Önüne geçilemeyecek biçimde, çok fazla olarak.“Kinlerimizi dolu dizgin salıverdik düşmanın üstüne.”
Doluya koydum almadı, boşa koydum dolmadı: İçinden çıkılamayan güç bir durum karşısında söylenir. “Her yolu denedim, çözüm yolu bulamadım” anlamına gelir.
Domuzdan kıl çekmek: Sevilmeyen, eli sıkı olan, cimri bir kimseden bir şey alabilmek.“Domuzdan bir kıl koparmak kârdır.”
Don gömlek: Çıplak, üzerinde sadece don ve gömlek var denilecek kadar soyunmuş hâlde.“Adamı, don gömlek kalacak kadar soydular.”
Dostlar alışverişte görsün: Gösteriş olsun; amaç iş yapıyor görünmek, iş yapmak değil.“Güya çalışıyor, dostlar alışverişte görsün!”
Dökülüp saçılmak: 1. Bir şey uğruna fazla para harcamak, masraf etmek. 2. Soyunmak, çok açık giyinmek.“Düğün yapıyorum diye sakın dökülüp saçılma, yoksa kendini toplayamazsın.”
Dört ayak üstüne düşmek: Tehlikeli bir durumdan hiç zarar görmeden kurtulmak.“Nasıl oluyor da, bu adam hep dört ayak üstüne düşüyor?”
Dört başı mamur: Her yanı bakımlı, elverişli, güzel, tam istenildiği gibi.“Alırsam dört başı mamur bir ev alacağım.”
Dört dönmek: Bir işi yapmak için korku, heyecan, telâş, şaşkınlık içinde sağa sola koşmak, çare aramak.“Kadıncağız haberi alır almaz odanın içinde dört dönmeye başladı.”
Dört elle sarılmak: Yapacağı işe büyük bir önem verip özen göstererek girişmek.“Başarılı olmak mı istiyorsun, dört elle sarıl işine!”
Dört gözle beklemek: Özleyerek, çok isteyerek, büyük bir sabırsızlıkla beklemek.“Annemin yolunu dört gözle beklemeye başladım.”
Dudak bükmek: Umursamamak, beğenmemek, küçümsemek.“Yeni alınan elbiseye şöyle bir dudak büküp geçti.”
Dudak ısırmak: Hayret etmek, şaşırmak.”Beni karşısında görünce dudağını ısıracak eminim.”
Dudak ısırtmak: 1. Hayran bırakmak. 2. Şaşkınlığa, hayrete düşürmek.“Yazdığı son kitabıyla dudak ısırttı herkese.”
Duman attırmak: Geride bırakmak, zor duruma düşürmek, birini yıldırmak.“Silahını çeken komutan etrafa duman attırmaya başladı.”
Duman etmek: Bozmak, ortalığı dağıtmak, yok etmek; yenmek, birine karşı başarı sağlamak.“Askerler ortalığı toz duman ettiler.”
Duman olmak: 1. Ortadan kaybolmak. 2. Durumu, düzeni, işi bozulmak. Kötü olmak.“Çabuk duman ol buradan, gözüm görmesin seni!”
Dumanı üstünde: 1. Çok taze (sebze ve meyve için). 2. Çok yeni, üzerinden zaman geçmemiş.“Şu elmalara bak, daha dumanı üstünde bunların.”
Durduğu yerde: 1. Hiç gereği yokken. 2. Kolaylıkla, hiç emek ve çaba harcamadan.“Adam durduğu yerde para kazanıyor, anlamadım bu işi!”
Durup dinlenmeden: Sürekli olarak, ara vermeden, arka arkaya.“Yıllar yılı durup dinlenmeden çalıştım sizin için.”
Durup dururken: 1. Birden bire, ansızın. 2. Hiç gereği veya sebebi yokken.“Durup dururken bir tokat attı arkadaşına.”
Dut yemiş bülbüle dönmek: Susmak; konuşkanlığını, sevincini, neşesini yitirmek; sesi çıkmaz olmak.“Onu dut yemiş bülbüle döndürmezsem bana da Hasan demesinler!”
Düğüm noktası: Bir meselenin sonuçlandırılması için çözülmesi, açıklığa kavuşturulması gereken en güç yanı.“Biz işin daha düğüm noktasını tespit etmiş değiliz ki!”
Düğün bayram etmek: Çok sevinç duymak, topluca neşeli bir duruma kavuşmak.“Ağabeyim savaştan sağ salim dönünce ailece bayram ettik.”
Düğün evi gibi: Çok kalabalık ve telâşlı görülen yer.“Hayrola, dün akşam sizin sokak düğün evi gibiymiş!”
Dümen çevirmek: Düzen kurup, hileli iş yapmak.“Yine ne dümen çeviriyorsunuz siz?”
Dümen kırmak: Yön değiştirmek.
Dümen suyunda gitmek: Birine bağımlı olmak, birinin tuttuğu yolu izlemek, hemen her şeyde ona uyarak onun istediğini yapmak.“Başkasının dümen suyundan gidenler kişiliklerini bulamazlar.”
Dünkü çocuk: Deneyimi az, toy acemi.“Dünkü çocukların aklına ihtiyacım yok benim.”
Dünya başına yıkılmak: Dara düşmek, felâkete uğramak, umutlarını yitirmek, çok üzülüp acı çekmek.“Trafik kazasında kocasını ve iki çocuğunu kaybeden kadının dünyası başına yıkılmıştı.”
Dünya bir araya gelse: “Bütün insanlar engel olmaya kalksa bile, asla, hiçbir zaman, kim ne derse desin” anlamında, yine bildiğini yapma durumu için kullanılır.“Dünya bir araya gelse de ben o adamla barışmam.”
Dünyadan elini eteğini çekmek: Bir kenara çekilip toplum ile ilişkisini kesmek, toplumun yaşayışına karışmaz olmak, daha çok ibadetle meşgul olmak ve dünya işleriyle ilgilenmez olmak.“Bizim komşu her nedense dünyadan elini eteğini çekti, görünmez oldu sanki.”
Dünyadan haberi olmamak: Çevresinden, çağından ve çağının getirdiklerinden, zamanında yaşanan hayattan haberli olmamak.“Sen dünyadan haberi olmayan bir adamsın, ne anlarsın bu işten, lütfen karışma!”
Dünya gözü ile: Ölmeden önce, yaşarken.“Dünya gözü ile Almanya’daki kardeşimi bir daha görsem.”
Dünya yıkılsa umurunda değil: Hiçbir şeyle ilgilenmemek, umursuz olmak, sorumluluk duymamak.“Varsa yoksa kendi çıkarı, dünya yıkılsa umurunda değil.”
Dünyalar onun olmak: Oldukça çok sevinmek.“Babası istediği oyuncağı getirince dünyalar onun oldu sanki.”
Dünyanın kaç bucak olduğunu anlamak: Dünyada insanın başına neler gelebileceğini öğrenmek, zorluklarla karşılaşmak, tecrübe kazanmak.“Elbet sen de bir gün dünyanın kaç bucak olduğunu anlayacaksın.”
Dünyanın öbür ucu: Çok uzak yer.“Ali de dünyanın öbür ucunda oturuyor.”
Dünyayı toz pembe görmek: İyimser olmak, üzücü durumlara bile iyi gözle bakmak.“Bırak artık şu dünyayı toz pembe görmeyi, aç gözlerini!”
Düşe kalka: 1. İşi kimi zaman iyi, kimi zaman kötü olarak güçlükle, uğraşa uğraşa (yapmak). 2. Biriyle yakın ilişki kurarak.“Düşe kalka okulu zor bitirdi.”
Düşeş atmak: Umulmadık bir başarı kazanmak.“Düşeş attı bizim oğlan, şimdi yanına da yaklaştırmaz kimseyi.”
Düşman çatlatmak: Nisbet yapmak, iyi durum ve başarılarıyla düşmanı kızdırmak ve kıskandırmak.“Düşman çatlatmakta da üstüne yok senin!”
Düşman kesilmek: Düşman olmak, düşman gibi görünüp tavır almak.“Yalnız benim değil, bütün ailenin düşmanı kesilmişti.”
Düşünüp taşınmak: Bir meseleyi enine boyuna tartmak, konuyu bütün yönleriyle incelemek, iyice düşünüp ona göre davranmak.“Acele etme, düşünüp taşın öyle karar ver.”
Düşüp kalkmak: 1. Yakın arkadaşlık etmek. 2. Yasa ve gelenek dışı kadın ve erkekle birlikte yaşamak veya sık sık bir araya gelmek.“Seni bu hâle getirenler düşüp kalktığın arkadaşlarındır. Hâlâ anlamadın mı?”
Düz duvara tırmanmak: Çok yaramazlık yapmak, uslu durmamak. “Ne haylaz çocukmuş, düz duvara tırmanıyor.”
