Cümle Bilgisi

Cümle Vurgusu

Cümle vurgusu, cümle içerisinde anlamına veya anlatımına önem verilen bir sözcüğün konuşma veya okuma esnasında diğerlerinden daha baskılı ve kuvvetli söylenmesidir.

Cümlede vurgu fiil cümlelerinde, isim cümlelerinde, koşul cümlelerinde ve soru cümlelerinde vurgu olmak üzere dört çeşittir:

Cümle Vurgusu Kavram Haritası

1. Fiil (Eylem) Cümlelerinde Vurgu

Yüklemi fiil soylu sözcük olan cümlelerde vurgu, yükleme en yakın olan sözcük ya da sözcük öbeği üzerindedir.

Örnek(ler)
» Bu kitabı bana, doğum günümde annem almıştı. (Özne vurgulanmıştır.)
» Bu kitabı, annem, bana doğum günümde almıştı. (Zarf tamlayıcısı vurgulanmıştır.)
» Bu kitabı, doğum günümde annem, bana almıştı. (Yer tamlayıcısı vurgulanmıştır.)
» Annem, bana doğum günümde bu kitabı almıştı. (Nesne vurgulanmıştır.)

 

2. İsim Cümlelerinde Vurgu

Yüklemi isim soylu sözcük olan cümlelerde vurgu, yüklemdedir.

Örnek(ler)
» Bu konunun kavranması diğerlerinden kolaydır.(Yüklem isim soylu olduğu için vurgu yüklemdedir.)
» İstanbul’u fetheden Fatih’tir.(Yüklem isim soylu olduğu için vurgu yüklemdedir.)

 

3. Koşul (Şart) Cümlelerinde Vurgu

Koşul cümlelerinde vurgu, koşul kipindedir.

Örnek(ler)
» Konuyu dikkatlice dinlersen başarılı olursun. (Vurgu, koşul ifadesindedir.)
» İşin erken biterse yanıma uğra. (Vurgu, koşul ifadesindedir.)

 

4. Soru Cümlelerinde Vurgu

Soru sözcükleri ile kurulan soru cümlelerinde vurgu, cüm­lede soru anlamını sağlayan sözcüktedir.

Örnek(ler)
» Sen, Burak’ı okulda ne zaman gördün? (Zarf tamlayıcısı vurgulanmıştır.)
» Sen, dün Burak’ı nerede gördün? (Yer tamlayıcısı vurgu­lanmıştır.)
» Sen, dün okulda kimi gördün?  (Nesne vurgulanmıştır.)
» Kimdün Burak’ı okulda görmüş?  (Özne vurgulanmıştır.)

 >  Soru eki “mı, mi” ile oluşturulan soru cümlelerinde ise vurgu soru ekinin bağlı olduğu, soru ekinden önce gelen sözcükte / öğededir.

Örnek(ler)
» Dün, Burcu mu sizi buraya çağırdı? (Soru eki “Burcu”dan sonra gelmiştir; bu sözcük, yani özne vurgulanmıştır.)
» Dün, sizi Burcu, buraya  çağırdı? (Yer tamlayıcısı vur­gulanmıştır.)
» Dün Burcu sizi mi buraya çağırdı? (Nesne vurgulan­mıştır.)
» Dün  Burcu sizi buraya çağırdı? (Zarf tamlayıcısı vur­gulanmıştır.)
» Dün Burcu, sizi buraya çağırdı mı? (Soru eki yüklemden sonra geldiği için yüklem vurgulan­mıştır.)